SŁOWNIK BIO-BIBLIOGRAFICZNY

PRACOWNIKÓW I STUDENTÓW USB W WILNIE W LATACH 1919-1939

Na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie w latach 1919-1939 pracowało ok. 450 uczonych oraz ponad 500 pracowników administracji. Niektórzy z nich związani byli z Uniwersytetem przez cały okres lat międzywojnia, inni bardzo krótko, np. tylko w okresie 1919/1920 (do wojny polsko-bolszewickiej). Studiowało w różnych latach ponad 20 tys. studentów, z których wielu zostało studentami dopiero jesienią 1939 roku, gdy USB przyjął na studia także uciekinierów z uniwersytetów z zajętej przez armię niemiecką Polski. Nikt wcześniej nie policzył dokładnie, jak wielu studentów uzyskało wówczas prawo do studiowania w Wilnie. Wiemy, że było ich ponad 3 tysiące.

Pracownicy różnych szczebli, wyższa administracja, studenci i absolwenci USB stanowili elitę intelektualną Kresów północno-wschodnich II RP. Uniwersytet wykształcił lub związał ze sobą uczonych, prawników, lekarzy, literatów, dziennikarzy, nauczycieli, duchownych, ekonomistów, agronomów, ale też wojskowych i pracowników administracji państwowej różnych szczebli. W ciągu kilkunastu lat, absolwenci USB wymienili cała porosyjską administrację Wileńszczyzny i Kresów. Ludzie związani z USB w Wilnie stanowili po wojnie kadrę dla wszystkich powstających uniwersytetów, szkół wyższych, seminariów i wszelkiego rodzaju instytucji naukowych, w tym w szczególności UMK w Toruniu, Uniwersytetów Wrocławskiego i Łódzkiego, Akademii Medycznej w Gdańsku, Seminarium Duchownego w Białymstoku. Byli też bardzo czynni w polskich instytucjach naukowych na emigracji w latach wojny i po wojnie: Towarzystwo Studiów Irańskich, Polski Instytut Naukowy „Reduta”, Polski Uniwersytet na Obczyźnie i inne. Stanowili zatem elitę polityczną nie tylko II RP, ale tez PRL. Do niedawna nie znaliśmy ich nazwisk, nie znaliśmy ich losów wojennych i powojennych.

Celem projektu było zebranie w formie słownika informacji biograficznych (i bibliograficznych w wypadku uczonych i absolwentów zajmujących się twórczością, oraz artystycznych w wypadku plastyków, muzyków, ludzi teatru, filmu czy radia) o wszystkich pracownikach i studentach Uniwersytetu Stefana Batorego z lat 1919-1939.

Stworzyliśmy prawie pełną listę ludzi związanych z nauką polską w Wilnie oraz organizacją i funkcjonowaniem Uniwersytetu Wileńskiego. Praca badawcza objęła archiwa USB oraz inne materiały archiwalne znajdujące się w Litewskim Centralnym Archiwum Państwowym w Wilnie, archiwa polskich uniwersytetów, archiwa emigracyjne oraz prywatne. Ze świadomością, że nie dotarliśmy do wszystkich dokumentów. Wykorzystana została ogromna literatura, w tym prasa bieżąca okresu międzywojennego.

Baza, którą udostępniamy, stanowić ma narzędzie do uszeregowania i usystematyzowania wiedzy bio-bibliograficznej. Zakładamy, że informacje o osobach, ich losach, dokonaniach oraz śmierci, będziemy mogli uzupełniać także po zakończeniu projektu, w miarę pozyskiwania danych spoza archiwum USB, czy baz danych już istniejących.

Pracy nad słownikiem podjęli się uczeni już wcześniej pracujących nad monografią Uniwersytetu Stefana Batorego: dr hab. Anna Supruniuk (UMK) i dr hab. Mirosław A. Supruniuk (UMK). Konsultantami naukowymi projektu byli: prof. Zbigniew Opacki (Uniwersytet Gdański), prof. Wiesław Makarewicz (Gdański Uniwersytet Medyczny), prof. Alfredas Bumblauskas (Uniwersytet Wileński), dr Barbara Stankiewicz (Uniwersytet Michała Romera w Wilnie) i dr Waldemar Wołkanowski. Prace techniczne wykonywali: Janusz Klemens, Katarzyna Moskała, Marta Banaszak, Joanna Krasnodębska, Joanna Stycunów.